Bi ekimen mota erabiltzen dira, non herritarrak elkartzen diren energia-gai arruntei aurre egiteko: Energia Komunitateak , gehiago banatu daitezkeen Hiritar Energia Komunitateak edo Energia Berriztagarrien Komunitateak, eta Energia Kooperatibak .
Energia Komunitateak
Energia-komunitateak sortzen ari den kontzeptua da, zeinaren definizio oso onarturik ez dagoen eta hainbat modutara aplikatzen dena, hala nola:
energia-sisteman herritarren ekintza kolektiboak antolatzeko modu posible bat
Energiarekin lotutako jarduerak gauza ditzaketen entitateak, adibidez, sorkuntza, banaketa, hornidura, batuketa, kontsumoa, partekatzea, energia biltegiratzea, energiarekin lotutako zerbitzuak ematea.
Merkataritza-mota ez-merkatuko eragileak, merkataritzakoak ez diren helburu ekonomikoak eta ingurumen- eta gizarte-helburu komunitarioak uztartzen dituztenak
aldaketa kolektiboko kanpainak, eguzki-plaketan egindako inbertsio kolektiboak, energia hornitzeko enpresa baten titulartasuna edota banaketa-sare bat.
EBko bi definizio ofizial berri daude energia-komunitateentzat, hots: "Energiaren Erkidegoa" eta "Energia Berriztagarrien Erkidegoa".
Hiritar Energia Komunitatea (CEC)
"Merkatuko eragile berriak, kideen egitura mota berriak, gobernantza-eskakizunak eta helburua" (Zehaztapena: Elektrizitate Merkatuaren Barne Zuzentaraua (EB) 2019/944 [2019ko ekaina])
- Gobernantza: irekia eta borondatezkoa
- Jabetza eta kontrola: herritarrak, tokiko agintariak eta enpresa txikiak
- Helburua: irabazi ekonomikoak baino, gizarte-, ekonomia- eta ingurumen-onurak
- Esparru geografikoa: ez da zertan kokapen geografiko bera
- Teknologia: neutrala (berriztagarriak zein erregai fosiletan oinarritutakoak)
- Jarduerak: elektrizitatea sortzea, banatzea, hornitzea, kontsumitzea, partekatzea, batzea eta biltegiratzea, eta energia-eraginkortasuna, ibilgailu elektrikoak kargatzea eta energiarekin lotutako beste merkataritza-zerbitzu batzuk ere.
- Parte-hartzaileak: edonor (pertsona fisikoak, tokiko agintariak eta mikroenpresa, ertain eta handiak...)
- Autonomia: ez dago zehaztuta, baina erabakiak hartzeko eskala handiko merkataritza-jardueran aritzen ez diren eta energia-sektoreak lehen eremu edo jarduera ekonomikoa osatzen ez duten bazkide edo akziodunetara mugatu behar da.
- Kontrol eraginkorra: pertsona fisikoak, tokiko agintaritzak eta mikro eta enpresa txikiak
Energia Berriztagarrien Komunitatea (REC)
“Energia berriztagarriak zabaltzeko modua” (Zehatua: Energia Berriztagarrien Zuzentaraua (EB) 2018/2001 [2018ko abendua])
- Gobernantza: irekia eta borondatezkoa
- Jabetza eta kontrola: herritarrak, tokiko agintariak eta enpresa txikiak
- Helburua: irabazi ekonomikoak baino, gizarte-, ekonomia- eta ingurumen-onurak
- Esparru geografikoa: ER proiektuen ondoan antolatutako tokiko komunitateak
- Teknologia: elektrizitate eta beroaren sektoreko energia berriztagarri guztiak
- Jarduerak: energia berriztagarrien sorkuntza, banaketa, kontsumoa, biltegiratzea, salmenta, batuketa, hornidura eta partekatzea, eta energiarekin lotutako merkataritza-zerbitzuak ere
- Parte-hartzaileak: pertsona fisikoak, tokiko agintariak eta mikro, enpresa txiki eta ertainak (eta diru-sarrera baxuko edo ahulean dauden etxeetako kontsumitzaileentzat eskuragarri egon behar dute)
- Autonomia: erkidegoan kide edo akziodun gisa parte hartzen duten kide indibidualekiko eta merkatuko beste eragile tradizionaletatik autonomo izateko gai izan behar du.
- Kontrol eraginkorra: pertsona fisikoak, tokiko erakundeak eta mikro, enpresa txiki eta ertainak
Energia Kooperatibak
Komunitateko energia-ekimenek ere hainbat forma juridiko har ditzakete (erantzukizun mugatuko sozietateak, patronatuak, elkarteak, sozietateak, fundazioak, irabazi asmorik gabeko erakundeak...), ohikoena berriztagarrien kooperatibak izanik.
Energia Kooperatiba
Enpresa sozial eta ekonomiko mota bat, herritarrei energia berriztagarrien proiektuak kolektiboki jabetzeko eta kudeatzeko aukera ematen dien forma juridikoa, non:
- oinarria gobernu demokratikoa da (kide bat - boto bat)
- bertako bizilagunek edo ingurukoek sorkuntza berriztagarrietan inbertitu dezakete akzioak erosiz proiektu bat finantzatzeko.
- herritarrek energia berriztagarriak kontsumitu eta partekatu ditzakete.
- irabazien banaketa mugatua da eta soberakinak berrinbertitzen dira bere kideei eta/edo komunitateari laguntzeko.
- proiektuen diru-sarreren esleipena kooperatibaren estatutuek arautzen dute, zeinak bere xede nagusiarekin lotuta.
- normalean printzipioak hauek dira ( Nazioarteko Kooperatiba Aliantzak zehaztuta):
- Bazkide borondatezkoa eta irekia
- Kide demokratikoen kontrola
- Kideen partaidetza ekonomikoa
- Autonomia eta independentzia
- Hezkuntza, prestakuntza eta informazioa
- Kooperatiben arteko lankidetza
- Komunitatearekiko kezka
Balizko Zerbitzuak
Energia-fakturan mikro-dohaintzak biltzea
Kooperatiba batzuek energia-kontsumitzaileei energia-fakturan oinarrituta mikro-dohaintzak egiteko aukera eskaintzen diete. Esaterako, Frantzian, Enercoop energia berriztagarrien kooperatibak bere bezeroei 0,01 euro ematea ahalbidetzen die kontsumitutako kWh bakoitzeko Energie Solidaire funtsaren onurarako, eta ondoren bildutako dirua pobrezia arintzeko programetara bideratzen du.
Energia-soberakinen dohaintzak
Energia berriztagarrien garapenak, eta batez ere eguzki energia, baliabideak biltzeko ikuspegi berriak eskaintzen ditu nazio osoan erregai-pobrezia duten tokiko erakundeei laguntzeko. Agintari publikoek jabetza publikoko eraikinetan eguzki-panelak instalatzen dituzten agintariek soberan dagoen ekoizpena birbideratu dezakete energia-pobrezia egoeran dauden etxeak hornitzeko.
Energia aholkulariak
ZEZ energia berriztagarrien kooperatibak langabezian dauden gazteei laguntzen eta prestakuntza ematen die, energia aholkulari bihurtzeko. Programa honi esker, prestatutako gazteek tokiko komunitateko diru-sarrera baxuko etxeei lagundu diezaiekete eta tokiko gobernuek lan egiten dute.
Kooperatibaren inbertsioa
Coopérnicok, Portugalgo energia berriztagarrien kooperatibak, bere kideei aukera ematen die eguzki-proiektu fotovoltaikoetan inbertitzeko entitate sozialekin lankidetzan garatutakoak, hala nola ongintzazko erakundeekin, hezkuntza-institutuekin edo bestelako kooperatibekin. Ekimen horiei esker, gizarte entitateek autokontsumo sistema berriztagarriak instala ditzakete euren teilatuetan eta elektrizitatearen fakturan murrizketa nabarmena lortzen dute. Bestalde, bazkideek % 2,5 eta % 3 arteko interes tasak jasotzen dituzte beren inbertsioengatik.
Proiektuak gauzatzen laguntzea
Just a Change irabazi-asmorik gabeko elkarte portugaldar bat da, sare sozialekin lankidetzan aritzen dena pobrezia egoeran dauden etxeak identifikatzeko eta proiektua gauzatzeko behar diren baliabide nagusiak biltzeaz arduratzen dena. 2010etik aurrera, elkarteak arrakastaz birgaitu ditu ehunka etxe eta erakunde hainbat herrialdetatik etorritako milaka boluntarioren laguntzari esker. Eraberritze lanen ostean, Just a Change-k birgaitutako eraikinen jarraipena egiten du bere esku-hartzeen inpaktuak behar bezala kuantifikatzeko eta familia bakoitzari gizarte-langileen laguntza gehiago jasotzeko.